138 Het tederder worden

Wanneer wij iemand liefhebben, eren, bewonderen en naderhand ontdekken dat hij lijdt,-altijd met grote verbazing, omdat wij niet anders denken dan dat het geluk, dat van hem naar ons toestroomt, af­komstig is uit een overrijke bron van eigen geluk,-dan verandert ons gevoel van liefde, verering en bewondering in iets wezenlijks: het wordt tederder, dat wil zeggen: de kloof tussen hem en ons lijkt overbrugd te worden, er lijkt een nivellering plaats te vinden. Nu pas lijkt het ons mogelijk aan hem te kunnen teruggeven, terwijl hij tevo­ren in onze voorstelling leefde als boven onze dankbaar­heid verheven. Dit kunnen-teruggeven schenkt ons grote vreugde en verheffing. Wij proberen te achterhalen wat zijn smart vermindert, en geven het hem; wil hij troosten­de woorden, blikken, attenties, diensten, geschenken,-wij geven het; maar vóór alles: wil hij ons zien lijden omwille van zijn leed, dan lijden we, maar smaken ondanks alles het genot van de actieve dankbaarheid: hetgeen kort gezegd de zoete wraak is. Wil hij helemaal niets van ons aanne­men, dan gaan wij verkild en treurig, bijna gekrenkt weg: het is alsof onze dankbaarheid werd afgewezen,-en op dit punt van eer is zelfs de meest goedhartige persoon nog lichtgeraakt.-Uit dit alles volgt dat, zelfs in het gunstigste geval, het lijden iets vernederends heeft en het medelijden iets verheffends en superieurs; wat beide gevoelens voor eeuwig van elkaar scheidt.